Το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο φέρει το όνομα του εθνικού ευεργέτη Παναγή Χαροκόπου, κοσμοπολίτη Έλληνα της διασποράς, με ευρωπαϊκό προσανατολισμό, ο οποίος οραματίστηκε ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα με άριστες κτηριακές υποδομές και εξοπλισμό, σε αρμονία με το φυσικό περιβάλλον, που θα πρόσφερε ό,τι πιο σύγχρονο παρείχε η επιστήμη. Έτσι δόθηκε η δυνατότητα για την πλήρη αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων των διαθετών, αφενός του Παναγή Χαροκόπου και αφετέρου της Ευανθίας Χαροκόπου-Πετρούτση, σύμφωνα με τη βούλησή τους. 

Aποτελεί, κατά χρονολογική σειρά ιδρύσεως, το 18ο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (Α.Ε.Ι.) της χώρας. Ιδρύθηκε με το άρθρο 9 του ν.1894/90, με πρωτοβουλία του Καθηγητή Γεωργίου Καραμπατζού (†2011), με τίτλο “Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Οικιακής Οικονομίας”, ο οποίος τροποποιήθηκε με το άρθρο. 17 του ν. 1966/91 σε “Χαροκόπειο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Οικιακής Οικονομίας”. Στη συνέχεια μετονομάστηκε με το Π.Δ. 306/1999 σε “Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο”. 

Ο σχεδιασμός και η όλη ανάπτυξη του Πανεπιστημίου έχει στηριχθεί σε διεθνή πρότυπα και σε επιστημονική μελέτη, που εκπονήθηκε από το Ινστιτούτο Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου με εντολή του τότε Υπουργού Παιδείας. Η κτηριακή υποδομή που υπήρχε ανακαινίστηκε πλήρως τα έτη 1993-1994 και συμπληρώθηκε με την ανέγερση ενός νέου κτηρίου κατά τη διετία 1999-2000. Το 2011 εγκαινιάσθηκε ένα ακόμη κτήριο στην περιοχή του Ταύρου, σε οικόπεδο που αγοράστηκε το 2004, το οποίο στεγάζει το Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής, καθώς και το Φοιτητικό Εστιατόριο.

Τα πρώτα Τμήματα που ιδρύθηκαν στο Πανεπιστήμιο ήταν το Τμήμα Οικιακής Οικονομίας και το Τμήμα Διαιτολογίας (Π.Δ. 206/1992). Το πρώτο ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1993 και το δεύτερο την αμέσως επόμενη χρονιά.
Το Τμήμα Οικιακής Οικονομίας μετονομάστηκε δύο φορές έως σήμερα. Το 1999 σε Τμήμα Οικιακής Οικονομίας και Οικολογίας (Π.Δ.107/1999) και το 2020 (Β΄ 5313) σε Τμήμα Οικονομίας και Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Το 1999 μετονομάστηκε επίσης το Τμήμα Διαιτολογίας σε Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας – Διατροφής (Π.Δ.107/1999).
Την ίδια χρονιά ιδρύθηκε το Τμήμα Γεωγραφίας (Π.Δ. 210/1999) που δέχτηκε τους πρώτους του φοιτητές το 2000.
Τέλος, το 2006 ιδρύθηκε το Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής (Π.Δ. 125/2006) που ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2007.

Με το Π.Δ. 77/2013 ιδρύθηκαν τρεις Σχολές ως εξής: 

• Σχολή Περιβάλλοντος, Γεωγραφίας και Εφαρμοσμένων Οικονομικών, στην οποία εντάχθηκαν τα Τμήματα Οικιακής Οικονομίας και Οικολογίας (νυν Οικονομίας και Βιώσιμης Ανάπτυξης) και Γεωγραφίας. 
• Σχολή Επιστημών Υγείας και Αγωγής, στην οποία εντάχθηκε το Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας – Διατροφής, καθώς και
• Σχολή Ψηφιακής Τεχνολογίας, στην οποία εντάχθηκε το Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής.

Σήμερα στο Πανεπιστήμιο, λειτουργούν Προπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών, ομώνυμων των Τμημάτων, Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών, Προγράμματα Διδακτορικών Σπουδών, καθώς και Προγράμματα Δια Βίου Μάθησης.

Το λογότυπο/οπτική ταυτότητα του Πανεπιστημίου είναι η απλή απεικόνιση του νομίσματος και αποτέλεσε προσωπική επιλογή του πρώτου Πρύτανη του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, αείμνηστου Γ. Καραμπατζού, από τη Συλλογή του Νομισματικού Μουσείου Αθηνών, επιλογή η οποία συσχέτισε το σχέδιο που αναπαρίσταται σε αυτό με την έννοια της εκπαίδευσης και της μάθησης, που απορρέουν από το Εκπαιδευτικό Ίδρυμα και συνάδουν με αυτό.

Συγκεκριμένα, εικονίζεται η οπίσθια όψη χάλκινου νομίσματος της αρχαίας πόλης Πάριον, σημαντικό λιμάνι της Μυσίας στην Προποντίδα (350-300 π.Χ.), με την παράσταση ενός βωμού και την επιγραφή ΠΑ ΡΙ που πρόκειται για τα αρχικά της πόλης. Στις βαθμίδες του βωμού είναι τοποθετημένος ένας αμφορέας.
Στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. το Πάριον διακοσμήθηκε με έναν μνημειακό βωμό για την Άρτεμη και τον Απόλλωνα, έργο που φιλοτέχνησε ο φημισμένος αρχιτέκτονας Ερμοκρέων. Ο βωμός καταγράφηκε ως ένα από τα αριστουργήματα στην αρχαία παράδοση μέχρι την ύστερη αρχαιότητα και γι’ αυτό απεικονίστηκε στα νομίσματα της πόλης, ήδη στα χρόνια αμέσως μετά την ολοκλήρωσή του. Υφίσταται δε η υπόθεση ότι η παράσταση του βωμού στο εν λόγω νόμισμα συνδέεται με τον μνημειακό βωμό του Παρίου.