Ανακοινώσεις:

Η γλώσσα απηχεί την κοινωνική πραγματικότητα αλλά και επηρεάζει και τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε αυτήν την πραγματικότητα. Η γλώσσα δεν είναι ιδεολογικά «ουδέτερη» ως προς τις έμφυλες ανισότητες και διακρίσεις, αλλά τείνει να αντικατοπτρίζει ιεραρχημένες κοινωνικές πραγματικότητες. Κατά συνέπεια, η γλώσσα εμπεριέχει το μήνυμα της ανισότητας των φύλων με πολλούς τρόπους, αντανακλά και νομιμοποιεί τις άνισες σχέσεις εξουσίας ανάμεσα στα φύλα. Η γλωσσική αλλαγή μπορεί να συμβάλει στην κοινωνική αλλαγή. Η ένταξη της διάστασης του φύλου και η απαλοιφή των έμφυλων διακρίσεων κατά τη γλωσσική χρήση δεν τίθεται µε όρους πολιτικής ορθότητας. Κάθε φορά που αμφισβητούμε γλωσσικούς όρους και εκφράσεις που εμπεριέχουν διακρίσεις δίνουμε ταυτόχρονα και μια μάχη για όσα αναπαριστά και αναπαράγει η γλώσσα στο επίπεδο των κοινωνικών σχέσεων.

Η εξοικείωση στη χρήση γλώσσας που εντάσσει τη διάσταση του φύλου, παρά το γεγονός ότι δεν είναι δύσκολο εγχείρημα, συναντά αρκετές αντιστάσεις ακόμα στην ελληνική κοινωνία. Σε κάθε εγχείρημα γλωσσικού σχεδιασμού η χρήση νέων γλωσσικών τύπων (π.χ. νέας ορθογραφίας) στην αρχή μπορεί να συναντήσει ποικίλες αντιδράσεις: να ξαφνιάζει, να θεωρούνται οι όροι αντιγραμματικοί, ή ότι δεν είναι συμβατοί με το γλωσσικό αίσθημα ή ότι δεν είναι εύηχοι ή ακόμα και υποτιμητικοί όταν χρησιμοποιούνται σε επαγγελματικό περιβάλλον. Μόνο μέσω της γλωσσικής χρήσης, ένας γλωσσικός τύπος επικυρώνεται και γίνεται εν τέλει αποδεκτός. Το πρόβλημα δεν βρίσκεται στη γλώσσα, αλλά στη στάση μας απέναντι στη γλώσσα.

Ο γλωσσικός σεξισμός μπορεί να εντοπίζεται σε διάφορες παραμέτρους της γλώσσας, στη μορφολογία, στη σύνταξη και προφανώς και στη σημασιολογία. Στη μορφολογία, όταν η λέξη εκφράζει το σύνολο έμψυχων όντων διαφορετικού φύλου συχνά «υπερισχύει» το αρσενικό γραμματικό γένος, ανεξάρτητα από το αν αυτό συμβαίνει στην πράξη (π.χ. γίνεται συστηματικά αναφορά σε «φοιτητές» και «διδάσκοντες» μόνο). Επίσης, στα κείμενα συνηθίζεται να προτάσσεται το αρσενικό φύλο (π.χ. οι φοιτητές και οι φοιτήτριες), με την αντίστοιχη σημασία στη σειρά ιεραρχίας. Τέλος, ως προς τη σημασιολογία, συχνά εκφράσεις ή λέξεις έχουν συνδηλώσεις -θετικές ή αρνητικές- με βάση το φύλο, συγκροτούνται συμβολικά και ακολουθούν την οπτική γωνία της κυρίαρχης κοινωνικής ομάδας.

Αναγνωρίζοντας την ανάγκη ύπαρξης ενός σύγχρονου και συμπεριληπτικού ακαδημαϊκού χώρου, χωρίς έμφυλες διακρίσεις, που θα οδεύει προς την κατεύθυνση της επίτευξης της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, τα Πανεπιστήμια οφείλουν να προχωρήσουν σε ενέργειες που θα αποτελέσουν παράδειγμα καλής πρακτικής και για άλλους φορείς. Ως ΕΙΦ Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, θεωρούμε ότι η ένταξη της διάστασης του φύλου στα διοικητικά έγγραφα του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, στα ακαδημαϊκά κείμενα και σε όλο τον δημόσιο λόγο του Πανεπιστημίου θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα, σε συμφωνία και με την κείμενη νομοθεσία. Αυτό αφορά τα διοικητικά έγγραφα, την ιστοσελίδα του, τα δελτία τύπου και τις ανακοινώσεις, τις ηλεκτρονικές πλατφόρμες (e-class), αλλά και όλα τα είδη ακαδημαϊκών/ερευνητικών κειμένων (διατριβών, εργασιών και παραδοτέων έργων).

Η ΕΙΦ προτείνει κάποιες σύντομες οδηγίες για τη σύνταξη των εγγράφων:

1. Συστήνεται η ταυτόχρονη αναφορά σε γυναίκες και άντρες, μέσω της χρήσης και των δύο γραμματικών γενών, όταν το κείμενο αναφέρεται σε μεικτούς πληθυσμούς ή στην περίπτωση που δεν προκύπτει το φύλο ή δημιουργείται αμφισημία.
2. Στην περίπτωση που γίνεται αναφορά σε μεικτούς ως προς το φύλο πληθυσμούς ή στην περίπτωση που δεν προκύπτει το φύλο, προτείνεται η χρήση:
   • όρων ουδέτερων ως προς το φύλο ( αντί για Καθηγητές à Διδακτικό προσωπικό/ μέλη ΔΕΠ, αντί για Διοικητικοί υπάλληλοι à Διοικητικό προσωπικό, αντί για Φοιτητές à Φοιτητικό δυναμικό/ Φοιτητικός πληθυσμός ή
   • όρων που συμπεριλαμβάνουν όλα φύλα, μέσω της χρήσης και των δύο γραμματικών γενών, είτε με τη χρήση ολόκληρης της λέξης (π.χ. διοικούμενος/διοικούμενη) – με συχνή εναλλαγή στο κείμενο ως προς το ποιο γένος προηγείται συντακτικά και ποιο ακολουθεί-, είτε με προσθήκη των καταλήξεων (π.χ. ο/η διοικούμενος/-η).
3. Συστήνεται να χρησιμοποιείται συχνά η πρόταξη του θηλυκού γραμματικού γένους. Στόχος είναι η επιλογή δήλωσης του γένους/ φύλου να είναι ανατρεπτική ως προς τον κυρίαρχο γραμματικό κανόνα και να λειτουργήσει αφυπνιστικά.
4. Στις περιπτώσεις που η αναφορά σε γυναίκες είναι αποκλειστική, η χρήση του θηλυκού γένους αυτονόητα είναι, επίσης, αποκλειστική, όπως και τα επίθετα και οι αντωνυμίες.
5. Στις περιπτώσεις των ουσιαστικών που ο τύπος του αρσενικού και του θηλυκού ταυτίζονται, συστήνεται τα επίθετα και οι αντωνυμίες να παρατίθενται και στα δύο γένη.
6. Συστήνεται η χρήση, όπου είναι εφικτό, θηλυκών καταλήξεων για τα επαγγελματικά ουσιαστικά και αξιώματα.
7. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στη χρήση λέξεων /εκφράσεων που αναπαράγουν έμφυλα στερεότυπα, ή υποτιμούν και εξευτελίζουν.
8. Επειδή τα κείμενα προσλαμβάνονται και ερμηνεύονται από τις/τους αναγνώστριες/-τες ως ολότητες, θα πρέπει με συνέπεια σε όλο το κείμενο να δηλώνονται και τα δύο γένη/ φύλα και όχι μόνον στην αρχή ή σε τυπικές εκφράσεις για λόγους ευγενείας.
9. Πέρα από τις ενδεικτικές αυτές οδηγίες στις συντάκτριες και στους συντάκτες των διοικητικών εγγράφων, για την πληρέστερη ενημέρωσή σας σχετικά με την ένταξη της διάστασης του φύλου και την απαλοιφή των έμφυλων διακρίσεων κατά τη γλωσσική χρήση σας παραπέμπουμε στον συνημμένο «Οδηγό Χρήσης μη Σεξιστικής Γλώσσας στα Διοικητικά Έγγραφα».

Για το πλήρες κείμενο πατήστε εδώ

Η έννοια της παρενόχλησης και διάκρισηςΗ διάκριση και η παρενόχληση στο χώρο φοίτησης, έρευνας ή εργασίας μπορεί να πάρουν διαφορετικές μορφές καθιστώντας πολλές φορές δύσκολη την αναγνώρισή τους και συνεπακόλουθα και την αντιμετώπισή τους. Στο πλαίσιο αυτό η ΕΙΦ συνέταξε ένα σχέδιο καταγραφής και αναγνώρισης των περιστατικών παρενόχλησης στο χώρο του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, με στόχο την έγκαιρη αντιμετώπιση του φαινομένου.

Στο παρόν κείμενο ορίζονται και διασαφηνίζονται οι έννοιες της παρενόχλησης και διάκρισης και τα διαφορετικά είδη αυτών. Η διάκριση χωρίζεται σε άμεση και έμμεση.

Ως άμεση διάκριση ορίζεται «κάθε πράξη ή παράλειψη που αποκλείει ή θέτει σε εμφανώς μειονεκτική θέση τα πρόσωπα λόγω φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, καθώς και κάθε εντολή, παρότρυνση ή συστηματική ενθάρρυνση προσώπων να προβαίνουν σε δυσμενή ή άνιση μεταχείριση άλλων λόγω φύλου».

Ως έμμεση διάκριση ορίζεται «κάθε πράξη ή παράλειψη που θέτει σε ιδιαίτερα μειονεκτική θέση τα πρόσωπα λόγω φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, δυνάμει μιας ουδέτερης εκ πρώτης όψης διάταξης, κριτηρίου ή πρακτικής, εκτός αν αυτή η διάταξη, το κριτήριο ή η πρακτική δικαιολογείται αντικειμενικά από νόμιμο σκοπό και τα μέσα για την επίτευξη του εν λόγω σκοπού είναι πρόσφορα και αναγκαία» (Άρθρο 2 του Ν. 3896/2010 όπως τροποποιήθηκε με το Άρθρο 2 του Ν. 4604/2019).

Η έμμεση διάκριση «δεν υφίσταται, εάν η διάταξη, το κριτήριο ή η πρακτική αυτή δικαιολογείται αντικειμενικά από έναν θεμιτό σκοπό και τα μέσα επίτευξής του είναι πρόσφορα και αναγκαία, εάν τα μέτρα, που λαμβάνονται, είναι αναγκαία για την τήρηση της δημόσιας ασφάλειας, τη διασφάλιση της δημόσιας τάξης, την πρόληψη ποινικών παραβάσεων, την προστασία της υγείας, των δικαιωμάτων και ελευθεριών των άλλων ή όταν αφορά άτομα με αναπηρία ή χρόνια πάθηση και μέτρα που λαμβάνονται υπέρ αυτών» (Άρθρο 2, Ν. 4443/2016). Η παρενόχληση λόγω φύλου υφίσταται «όταν εκδηλώνεται ανεπιθύμητη συμπεριφορά συνδεόμενη με το φύλο ενός προσώπου, με σκοπό ή αποτέλεσμα την παραβίαση της αξιοπρέπειας του προσώπου αυτού και τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος» (Άρθρο 2, Ν. 3896/2010).

Στο πλαίσιο αυτό ως σεξουαλική παρενόχληση ορίζεται η «οποιαδήποτε μορφή ανεπιθύμητης λεκτικής, ψυχολογικής ή σωματικής συμπεριφοράς σεξουαλικού χαρακτήρα, με αποτέλεσμα την προσβολή της προσωπικότητας ενός προσώπου, ιδίως με τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος γύρω από αυτό» (Οδηγία 2006/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όπως ενσωματώθηκε με το Ν. 3896/2010). Η σεξουαλική παρενόχληση συνιστά επίσης διάκριση – μια «πράξη ή παράλειψη που αποκλείει ή θέτει σε εμφανώς μειονεκτική θέση» – λόγω φύλου (Άρθρα 2 και 3 Ν. 3896/2010).

Η σεξουαλική παρενόχληση μπορεί να λάβει ποικίλες μορφές. Ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2014:97) διέκρινε 4 βασικές μορφές αυτής: φυσική (σωματική), λεκτική, μη λεκτική, διαδικτυακή. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή Ισότητας των Φύλων (Ε.Ι.Φ.) σχεδίασε δύο πρωτόκολλα δράσης για την αναφορά τέτοιων περιστατικών, τόσο για το προσωπικό του Πανεπιστημίου, όσο και για το φοιτητικό και ερευνητικό δυναμικό.

Για το προσωπικό, η προτεινόμενη διαδικασία αντιμετώπισης και αναφοράς σε περίπτωση εμφάνισης τέτοιου είδους περιστατικού είναι η ακόλουθη:

1. Αναφορά του περιστατικού σε ένα από τα «υπεύθυνα πρόσωπα» του Πανεπιστημίου ή του τομέα εργασίας. Εναλλακτικά, το θύμα επικοινωνεί με την ΕΙΦ, μια από τις αρμοδιότητες της οποίας είναι να «καταγράφει τις αναφορές και καταγγελίες για περιστατικά διακριτικής μεταχείρισης και σεξουαλικής παρενόχλησης ή παρενόχλησης λόγω φύλου» τις οποίες και «διαβιβάζει στα αρμόδια όργανα» (Άρθρο 218, Ν. 4957/2022), σύμφωνα με τον Εσωτερικό κανονισμό του Πανεπιστημίου και τις ισχύουσες νομοθετικές διατάξεις.
2. Το «υπεύθυνο πρόσωπο» κατόπιν αναφοράς του περιστατικού ορίζει, σε συνεννόηση με το καταγγέλον άτομο, το θέμα που έχει προκύψει και το ενημερώνει για τις πιθανές δράσεις (παρατίθενται αναλυτικά στο βήμα 3)
3. Στην περίπτωση της σεξουαλικής παρενόχλησης είτε λεκτικής, είτε ηθικής, είτε φυσικής, το άτομο που την έχει βιώσει μπορεί να καταγγείλει το συμβάν στο «υπεύθυνο πρόσωπο» της επιλογής του.
4. Σε περίπτωση παρενόχλησης μη σεξουαλικής φύσεως, αλλά με τη μορφή διάκρισης λόγω φύλου στο χώρο εργασίας, το καταγγέλλον άτομο καλείται να επιλέξει μεταξύ τριών επιλογών:
   • Οργάνωση συντονισμένου διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών με στόχο το συμβιβασμό και τη συμμόρφωση του καταγγελθέντος.
   • Καταγγελία, η οποία ακολουθείται από διερεύνηση της υπόθεσης από τα αρμόδια πειθαρχικά όργανα.
   • Η καταγγελία έχει δικαίωμα να παραμείνει ανώνυμη. Ωστόσο ανεξαρτήτως αυτού, το Τμήμα οφείλει να προστατεύσει το καταγγέλλον άτομο από περαιτέρω «αντίποινα» ή εκδικητικές ενέργειες από μέρους του/της κατηγορουμένου/ης.
   • Η εκάστοτε καταγγελία θεωρείται έγκυρη ανεξαρτήτως του χρόνου που έχει μεσολαβήσει από τη στιγμή του συμβάντος.
5. Σε κάθε περίπτωση (ανεξαρτήτως του τρόπου αναφοράς), η Επιτροπή «παρέχει συνδρομή προς θύματα διακρίσεων, σεξουαλικής παρενόχλησης και παρενοχλητικής συμπεριφοράς, όταν καταγγέλλουν διακριτική μεταχείριση ή παρενόχληση» (Άρθρο 218, Ν. 4957/2022).

Για το φοιτητικό δυναμικό, προτείνεται η καθιέρωση μιας συγκεκριμένης διαδικασίας αναφοράς περιστατικών σεξουαλικής παρενόχλησης καθώς και η υποστήριξη αυτών, ώστε η απόκριση να είναι άμεση, συγκεκριμένη και αποτελεσματική.

Η προτεινόμενη διαδικασία αντιμετώπισης και αναφοράς σε περίπτωση εμφάνισης τέτοιου είδους περιστατικού είναι η ακόλουθη:

1. Επικοινωνία του θύματος με τον/την Συνήγορο του/της φοιτητή/τριας και υποβολή αναφοράς και ενημέρωσή του/της φοιτητή/τριας για τα δικαιώματά του/της (π.χ. ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, δυνατότητα περαιτέρω καταγγελίας).Εναλλακτικά, το θύμα επικοινωνεί με την ΕΙΦ, μια από τις αρμοδιότητες της οποίας είναι να «καταγράφει τις αναφορές και καταγγελίες για περιστατικά διακριτικής μεταχείρισης και σεξουαλικής παρενόχλησης ή παρενόχλησης λόγω φύλου» τις οποίες και «διαβιβάζει στα αρμόδια όργανα» (Άρθρο 218, Ν. 4957/2022), σύμφωνα με τον Εσωτερικό κανονισμό του Πανεπιστημίου και τις ισχύουσες νομοθετικές διατάξεις.
2. Η Επιτροπή «παρέχει συνδρομή προς θύματα διακρίσεων, σεξουαλικής παρενόχλησης και παρενοχλητικής συμπεριφοράς, όταν καταγγέλλουν διακριτική μεταχείριση ή παρενόχληση» (Άρθρο 218, Ν. 4957/2022). Ο φοιτητικός πληθυσμός έχει δυνατότητα παραπομπής στο Κέντρο Συμβουλευτικής του ΧΠ και στα Συμβουλευτικά Κέντρα Αθήνας και Πειραιά του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (Κ.Ε.Θ.Ι.).
3. Επιβολή ποινής ή αρχειοθέτησης της υπόθεσης εφόσον δεν προκύπτουν στοιχεία.

Για το πλήρες κείμενο του ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΔΡΑΣΗΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΕ ΚΑΘΕ ΜΟΡΦΗ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗΣ Ή ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ ΛΟΓΩ ΦΥΛΟΥ ΣΤΟ ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ πατήστε εδώ

Για να δείτε το σχέδιο δράσης πατήστε εδώ.